Ədliyyə Nazirliyinin məlumatına əsasən, cari ilin ilk altı ayı ərzində 645 nəfərin adının dəyişdirilməsi dövlət qeydiyyatına alınıb.

İnsanların adını dəyişdirməsi həm şəxsi, həm də sosial cəhətdən dərin mənalar daşıyan bir hadisədir. Bəzən bu, sadəcə praktiki səbəblərlə bağlı olur, bəzən isə kimlik, inanc, travma və ya yeni başlanğıc axtarışı ilə əlaqələndirilir. Gəlin bu mövzuya psixoloji, mədəni və hüquqi baxımdan geniş şəkildə baxaq:

İnsanlar niyə adını dəyişir?

Patrulaz.az bu sualın cavabını araşdırıb.

1. Şəxsi səbəblər

Adını bəyənməmək: Bəzi insanlar öz adlarını estetik baxımdan sevmir və daha uyğun, yüngül və ya cazibədar bir ad seçmək istəyir.

Travmatik keçmiş: Uşaqlıqda və ya gənclikdə yaşanan pis xatirələr (zorakılıq, ailə problemləri) həmin adla eyniləşir və ondan uzaqlaşmaq üçün ad dəyişilir.

Yeni başlanğıc istəyi: Xüsusən də həyatında dönüş nöqtəsinə gələn insanlar – məsələn, boşanma, cinsiyyət dəyişikliyi və ya dindən dönmə – ad dəyişikliyini simvolik bir yenilənmə kimi görür.

2. Sosial səbəblər

Uyğunlaşma: Xaricdə yaşayan insanlar adlarının düzgün tələffüz olunmadığını hiss etdikdə daha sadə bir ad seçirlər (məsələn, “Əhməd” → “Alex”).

Peşə səbəbləri: Bəzi sənət adamları və yazıçılar özlərini fərqli adla tanıtmaq üçün “təxəllüs”dən istifadə edirlər və bu zaman rəsmi adlarını da dəyişə bilirlər.

Ailə vəziyyəti: Bəzən evlilik, övladlığa götürülmə və ya valideynlikdən imtina kimi hallarda da ad və soyad dəyişir.

3. Mədəni və dini səbəblər

Din dəyişdirmə: Yeni dinə keçənlər, xüsusən İslam və ya xristianlıqda, dini anlam daşıyan yeni ad götürürlər.

İdeoloji dəyişikliklər: Bəzən insanlar siyasi və ya fəlsəfi dünyagörüşlərinə uyğun olaraq adlarını dəyişir (məsələn, sovet dövründə bəzi insanlar rus adlarını alırdı, indi isə türk adlarına dönüş var).

Ad dəyişikliyi qanuni olaraq necə baş verir?

 

Azərbaycanda ad və soyadın dəyişdirilməsi Ədliyyə Nazirliyinin qeydiyyat orqanları vasitəsilə rəsmi qaydada həyata keçirilir. Prosesdə:

– Ərizə yazılır,

– Əgər yetkinlik yaşına çatmayan şəxsdirsə, valideyn razılığı tələb olunur,

– Məhkəmə qərarı lazım ola bilər (xüsusən soyadla bağlı dəyişikliklərdə)

Hazırda adın dəyişdirilməsi üçün təyin edilən dövlət rüsumunun məbləği 15 AZN-dir.

Psixoloji baxımdan ad dəyişikliyi nə deməkdir?

Ad insanın kimliyi, özünüdərki və sosial imici ilə sıx bağlıdır. Bu baxımdan ad dəyişikliyi:

– Azadlıq hissi verə bilər,

– Keçmişlə psixoloji ayrılıq yaratmaq üçün vasitə ola bilər,

– Yeni şəxsiyyətin qurulmasına töhfə verər,

– Bəzən isə cəmiyyətlə təzad yarada bilər (ailə və yaxın çevrənin reaksiyası).

Ad dəyişikliyi sadəcə bir rəsmi sənəd işi deyil. Bu, çox zaman şəxsin daxili transformasiyası, sosial uyğunlaşması və gələcək planları ilə bağlı olur. Kimliyini aydınlaşdırmaq, özü kimi hiss etmək və həyatına yeni bir yön vermək istəyən hər kəsin bu seçimi ciddiyə alınmalıdır.

Ləman Sərraf