Uşağı olmayan cütlüklər üçün süni mayalanma tibbi adıyla in vitro fertilizasiya (IVF) – bəzən yeganə ümid olur. Bu metod, milyonlarla ailənin valideyn olmaq arzusunu gerçəkləşdirsə də, arxa planda bədənə, psixologiyaya və cəmiyyətə təsir edən ciddi təhlükələri də özü ilə gətirə bilər. Elmi araşdırmalar göstərir ki, süni mayalanmanın bəzi fiziki və mənəvi yan təsirləri mövcuddur və bunlar nəzərə alınmadan aparılan müalicələr bəzən yeni problemlərə səbəb ola bilər.

Patrulaz.az süni mayalanmanın yarada biləcəyi təhlükələri sizə təqdim edir:

Anaya aid fiziki risklər

a) Hormonal dərmanların yan təsirləri

Süni mayalanma prosesində qadının orqanizmi çox sayda yumurta istehsal etməyə məcbur edilir. Bu məqsədlə hormonal dərmanlar verilir. Nəticədə aşağıdakı risklər yarana bilər:

– Yumurtalıqların həddindən artıq stimulə olunması (OHSS)

– Sinədə həssaslıq, baş ağrısı, bulantı və emosional qeyri-sabitlik

– Qan laxtalanması və maye itkisinin səbəb olduğu ağır fəsadlar (nadir hallarda)

b) Cərrahi müdaxilələr

Yumurta toplanması üçün aparılan iynəli prosedurlar infeksiya, qanaxma və ağrılı vəziyyətlərə səbəb ola bilər.

Dölə aid təhlükələr

 

a) Çoxdöllü hamiləlik riski

Süni mayalanmada bir neçə embrion birdən yerləşdirilə bilər. Bu da əkiz, üçəm və ya daha çox dölün inkişafına səbəb ola bilər. Çoxdöllü hamiləliklərdə:

– Erkən doğum riski artır

– Körpələrdə inkişaf geriliyi və sağlamlıq problemləri müşahidə edilə bilər

– Ana üçün doğuş zamanı risklər yüksəlir

b) Genetik və xromosom problemləri

Bəzi araşdırmalar, IVF nəticəsində doğulan uşaqlarda genetik anomaliyaların faizinin bir qədər yüksək ola biləcəyini göstərir. Lakin bu sahədə fikirlər hələ də yekdil deyil.

Psixoloji və emosional təsirlər

a) Uğursuzluq halında travma

Bir çox cütlük süni mayalanma prosesində emosional baxımdan gərginlik yaşayır. Xüsusilə uğursuz nəticələr depressiya, günahkarlıq hissi və münasibətlərdə gərginliyə səbəb ola bilər.

b) Sosial təzyiqlər və cəmiyyətin münasibəti

Bəzi cəmiyyətlərdə süni yolla uşaq sahibi olmaq hələ də tabu kimi görülür. Bu da qadın və kişi üzərində əlavə psixoloji təzyiqlər yaradır.

Etik və dini müzakirələr

Süni mayalanma ilə bağlı bir çox dini və etik suallar da günSüni mayalanma ilə bağlı bir çox dini və etik suallar da günSüni mayalanma ilə bağlı bir çox dini və etik suallar da gündəmdədir:

– Donor sperması və ya yumurtasının istifadəsi nə dərəcədə qəbul olunandır?

– Dondurulmuş embrionlarla bağlı qərarlar kimə məxsusdur?

– Embrionların selektiv şəkildə seçilməsi “etik sərhədi” pozurmu?

Bu sualların cavabı fərqli dini və mədəni baxışlara görə dəyişsə də, bu sahədə vahid etik çərçivənin olmaması narahatlıq doğurur.

Maddi tərəfi və sənaye ticarəti

Süni mayallanma ucuz deyil. Bir prosedurun qiyməti bir çox ölkədə minlərlə dollar və ya manatla ölçülür. Uğurlu nəticə əldə etmək üçün bir neçə dəfə təkrar olunması lazım gəlir. Bu da süni mayalanmanı bəzən ticarətə çevrilmiş bir sahə halına gətirir. Maddi imkanı olmayan cütlüklər üçün bu texnologiya əlçatmaz qalır.

Süni mayalanma texnologiyası elmin və tibbin bir möcüzəsidir. Lakin bu möcüzənin arxasında bədənə, psixologiyaya və cəmiyyətə təsir edən ciddi məsrəflər durur. Ona görə də bu yola çıxmadan öncə cütlüklər həkimlərlə ətraflı məsləhətləşməli, emosional və maddi hazırlıq görməli, hər ehtimala hazır olmalıdırlar.

Bu məsələni yalnız texniki bir proses kimi deyil, həm də mənəvi, psixoloji və sosial aspektləri olan bir qərar kimi qəbul etmək daha sağlam nəticələr verə bilər.

Ləman Sərraf